FUKAHA-İ KİRAMIN NAKİLLERİNİN

HULASASI VE BA’ZI İZAHAT

TERAVİH NAMAZI

         Teravih namazına gelince: Teravih namazında kıraetin sünnet mikdarı teravih içinde bir ramazanda Kur’an-ı Kerimi bir kere hatmetmektir.

         Bir mazeret ve maslahat-i meşru’aya mebni her rekatte on ayet okunacak olursa o da hatm makamına kaim olacağı İmam-ı Azandan rivayet edilmektedir.

         Esasen teravih namazı, Kur’an-ı Kerim hatmi için meşru olmuş bir namazdır. Binaenaleyh; cema’atin tenbelliği sebebiyle hatm terkedilemez.  Bu mesele mutekeddimin-i fukaha arasında çok incelenmiş ve ince elekten alınmış, meselenin hakikati bundan ibaret olduğuna kati karar verilmiştir. Ve bilumam fıkh kitabları bunu beyan etmektedir.

         Ezcümle (Fetavayi Bezaziyye) de teravihde bir kere hatm sünnettir. Cemaatin tenbelliği için terkedilemez. İki kere hatm fazilettir. Eğer imam sünnet veçhile kıldırmıyorsa cemaat ona iktida etmez. Eğer imam, cemaate ağır gelmiyeceğini anlarsa teşehhüdden sonraki duaları da okur. Ve eğer ağır geleceğini anlarsa o duaları terkeder. Teşehhüdle iktifa eder, lakin salavatı şerifeyi terk etmemelidir. Çünkü İmam-ı Şafii hazretlerine göre salavat farzdır. İhtiyaten onu da okumalıdır, diyor (41)(Fetavayi Hindiyye Haşiyesindeki, Fetavayi Bezzaziyye C.1, S. 31, Teravih bahsi)

         (Nur-ül İzah) da: Ramazan ayında teravihde bir kere hatm sünnettir diyor. (42)(nurul İzah, Teravih bahsi) (Tenvirül Ebsar) da hatm sünnettir, terkolunmaz, diyor. Bunun şerhi (Dürrü Muhtar) da: Evet bir kere hatm sünnettir, iki kere hatm fazilettir, üç kere hatm efdaldır. Cemaatin tenbelliği için ber kere hatm terk edilemez, diyor. (43) (Durru Muhtar, S. 522 Teravih Bahsi) (Mülteka) da: Teravihde sünnet olan bir kere Kur’an hatm etmektir. Ve her rekatta on ayet okur. Cemaatin tenbelliği için hatm terk edilemez, diyor. (44)(Damad, C.1, S. 133 Teravih bahsi) (Mülteka) nın şerhi (Damad) da (Zeylai) den naklen: Bu on ayet okumak meselesi doğrudur. Cemaate hafif gelmekle beraber bu kadarla sünnet olan hatm hasıl olur.

Zira bir ayda kılınan teravih namazının rekatlarının adedi altıyüze varmış oluyor. Kur’an-ı Kerimin ayetlerinin adedi de altıbinden az bir şey fazladır. Bu hesabdan ayetler sayısı itibariyle denk gelir. Eğer teravihde bir gecede hatm yaparsa ondan sonra teravih kılınmasa da olabilir, mekruh olmaz. Çünki teravih namazı hatm için meşru olmuş bir namazdır.  Eğer imam cemaate ağır geleceğini anlarsa teşehhüdden sonraki duaları terk eder. Zira o dualar sünnet değildir.  Eğer cemaate ağır gelmiyeceğini anlarsa onları da okur. Lakin salavatı terketmemelidir. Zira salavat, şafiilere göre farzdır ve bize göre sünnettir. Cemaate ağır gelmesin diye rüku ve sucudda okunan tesbihler, yani (Sübhane rabbiyelazim) ve (Sübhane rabbiyelala) lar vesair sünnetlerin hiçbirisi terk edilemez, diyor. (44) (Damad, C.1, S. 133 Teravih bahsi)  (Dürer) kitabında bir kere hatm sünnettir, cemaatin tenbelliği için terk edilemez, diyor. (45) (Durer C.1, S. 149, Teravih bahsi) (Kuduri) haşiyesi (Cevhere) de: Teravihde okunacak miktar hakkında ihtilaf edildi. Bazıları her rekatta on ayet okur. Zira bunda hem cemaate hafiflik var, hem de bu kadarla sünnet hatm hasıl olur ve doğrudur.  Çünkü ayetlerin adedi itabariyle hatme denk gelir diyorlar. Ve fetva kitablarında teravihde bir kere hatm sünnettir, iki kere hatm fazilletir ve on günde bir hatm’den üç hatm yapmak da efdaldir, diyorlar. Cematin tenbelliğine binaen hatm terk edilemez. Yani hatm hasıl olacak mikdardan aşağı okunamaz diyor. (46)(Cehrere, C.1, S. 126, Teravih Bahsi) (Şurunbulali) de: Cumhur-u ulema; teravihde bir kere hatm sünnet olduğuna hükmetmişlerdir, diyor. (47) (Durer Kenarındak Şurunbulali C. 1, S. 150 Teravih bahsi)

         (ibn-i Abidin) de: Hasen, İmam-ı Azam’dan rivayet ederek her rekatta on ayet okuyabilir, demiştir. Bu da doğrudur. Zira sünnet olan; teravihde bir kere hatm etmektir. Bu kadar okumakla da hatm hasıl olur, hem de cemaate kolay gelir. (Hulasa) kitabında yirmi yedinci gecesi hatm etmek için her rekatta on ayet okur, diyor. (Fayz) kitabı da böyle söylüyor. Halbuki bu hesabdan ancak otuz günde tam Kur’an kadar okunabilecektir. Zannedersem bunlar, Vitr namazını da hesaba dahil ediyorlar. Lakin (Fetavayi Haniyye) de ve daha başka kitablarda, hatm: Teravihe mahsustur. Yalnız teravih içinde olacaktır, diyorlar. Bunun tafsilatı (Şeyh İsmail) şerhinde (Dür) (Münye) kitabının şerhinde Ebu Ali Ennesefi’den naklen: Ay tamam olmadan evvel hatm tamam edilecek olursa, geriye kalan günlerde teravihi kılmazsa mekruh olmaz. Zira teravih namazı hatm-i Kur’an için meşru olmuş bir namazdır, diyor. Ve (zahire) kitabından naklen: Bazı ulema; hatmden sonra geriye kalan teravihi kılar ve o zaman tekrar hatm ile mükellef değildir, istediği kadar okur, diyor. (48)(İbni Abidin, C.1, S, 521, Teravih Bahsi) (Fetavayi Hindiyye) de (Kafi) kitabından naklen: Teravihde sünnet olan bir kere hatmdir. Bu bir kere hatm cemaatin tenbelliği için terk edilemez, diyor. (49)(Hindiyye, C.1, S. 124 Teravih bahsi) Yine (Fetavayi Hindiyye) de (Essirac-ulvahhac) kitabından naklen: Teravihde bir kere hatm sünnet, iki kere hatm fazilet, üç kere hatm efdaldir, diyor. (50)(Hindiyye, C.1, S. 124, Teravih bahsi) Ve (Kenz) kitabında ramazanda yatsudan sonra ve salati vitrden evvel veya sonra ön selamda cemaatle ve bir kere hatm ile yirmi rekat namaz kılmak sünnettir. Diyor. Ve (Şerhi Zeyli) de: Cematin tenbelliği için teravihde bir kere hatm terk  edilemez. Lakin teşehhüdden sonraki dualar böyle değildir. Eğer cemaatte tenbellik yani zorunsamak anlaşılacak olursa o zaman duaları terkedebilir, diyor. (51) (Zeylei) Gine (Zeylei, Kenz) Şerhinde: Her rekatte on ayet okunacak olursa hatm hasıl olur  ve cemaate ağır gelecek diye bir kere hatm terk edilemez, diyor. (52) (Kenz Şerhi, C.1, S. 179 Teravih bahsi)

         (Fetavayi Kadihan) da: Teravihde kıraet hakkında ulema ihtilaf ettiler. Bazıları akşam namazında okunması sünnet olan sûreler okunmalıdır. Zira bu bir nafile namazdır, farz namazlardan hafiftir . Şu halde farz namazları okuma hususunda hafif olanıyle ölçülmelidir. Farz namazların okuma hususunda hafifi de akşam namazıdır dediler. Bu söz doğru değildir. Zira bu kadarla hatm hâsıl olmaz. Teravihde  bir kere hatm sünnettir. Bazılarıda; teravih namazı yatsı namazına tâbi bir namazdır, o halde yatsu namazında okunması sünnet olan sûreler okunmalıdır dediler. Bazıları da her rek’âtte  yirmi âyetten otuz âyete kadar okunmalıdır dediler .Bazıları da her rek’âtte on âyet okunmalıdır dediler ki bu sözü Hasen, İmam-ı Âzamdan rivayet etmiştir. Doğrusuda budur. Zira bunda hem cemâ’ate kolaylık var, hem de bu kadarla sünnet hatm hâsıl olur diyor. (53) (Hindiyye Kenari, Kadihan, C.1, S.217 Teravih bahsi)